Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Paslanmaz çelik sektöründeki ‘ek vergi’, ‘ithalat’ ve ‘anti-damping’ tartışmaları devam ediyor. Kibar Holding kuruluşlarından Posco Assan TST’nin anti-damping soruşturma talebinin kabul edilmesinin ardından paslanmaz çelik kullanan sektör temsilcilerinden gelen eleştiriler, ‘fiyat’ konusunu da gündeme taşıdı.
Kibar Holding CEO’su Haluk Kayabaşı, iç piyasada paslanmaz çelik fiyatlarının yüzde 10-20 arttığına yönelik iddiaların gerçeği yansıtmadığını belirterek, olası artışın sorumlusu olarak çelik servis merkezlerini gösterdi. Kayabaşı, “Anti-damping soruşturmasını bahane eden bu merkezler yılbaşından itibaren stok tutmaya başladılar. 25 bin ton olan ithalat 50 bin tona çıktı. Piyasada fiyatlar artacak algısı yaratarak fiyatları artırıyorlar.
Anti-damping soruşturmasının sonuçlanması 1 yılı bulacak. Belki de ‘soruşturmaya gerek yok’ denilecek. Biz fiyatlarımızda herhangi bir artış yapmadık. 304 kalite 2 mm 2B baz fiyatımız ton başına 2 bin 400 dolar. Söz konusu soruşturmanın paslanmaz çelik fiyatlarındaki piyasadaki olağan fiyat dalgalanma dışında bir artışa sebep olmaz” dedi. Bazı servis merkezlerinin elinde 30-40 bin ton stok oluştuğunu söyleyen Kayabaşı, “Çelik servis merkezleri zamanında bizden aldıkları malları ve Çin’den getirdiklerini üzerinde tahribat yapılmış belgelerle Türk malı gibi AB’ye sattı ve ton başına bin dolar kazandılar.
AB bunu tespit edince 2023 Ağustos’ta soruşturma başlattı. Mayıs ayında sonuçlanan soruşturma boyunca bizden de ürün alınmadı. Bu hem Türkiye için bir itibar kaybı hem de kayıtdışılık. Soruşturmanın sonucunda yüzde 20 gümrük vergisi konuldu. Halihazırda AB’ye tek ürün veren biziz” diye konuştu.
2011 yılında alınan kararla yüzde 70’i Güney Koreli Posco firmasına ait olan Posco Assan TST firmasının kurulduğunu anlatan Kayabaşı, 3 faz olarak planlanan yatırımın 1’inci faz yatırım tutarının yaklaşık 350 milyon dolar olduğunu kaydetti.
2013 yılında üretime başlayan tesisin üretim kapasitesini 250 bin ton haddeleme, 300 bin ton tavlama olarak açıklayan Kayabaşı, üretimin yüzde 30’unu ihracata, yüzde 70’ini iç pazara verdiklerini belirtti. İç pazarda yüzde 53 distribütörler, yüzde 22 beyaz eşya, yüzde 16 mutfak eşyaları ve yüzde 10 otomotiv sektörüne verdiklerini açıklayan Kayabaşı, tesiste 500 kişinin çalıştığını da aktardı.
“Anti-damping kaçınılmazdı”
Kayabaşı, Bugüne kadar 1.5 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, yapılan üretimle 3 milyar dolarlık ithalatın önüne geçtik” dedi. “Kapasitenin tamamını AB’ye satma imkanımız var ama satmıyoruz” diyen Kayabaşı, “78 milyon ton dünya çelik kapasitesinin 65 milyon tonu Çin’e ait. Biz bu yatırımı Türkiye’de yapmasaydık iç pazarda Çin’in fiyatları yüksek olacaktı. Bu tesis olmazsa Çin fiyatları yeniden artırır ve Türkiye daha pahalıya alır” ifadelerini kullandı.
Posco Assan’ın 10 yılda 200 milyon dolara yakın zarar ettiğini dile getiren Kayabaşı, “10 yıl önce 3 faz olarak planlanmıştı. 1’inci fazla 300 bin ton, 2’nci fazla 500 bin ton ve 3’üncü fazın sonunda 1 milyon ton üretim yapılması öngörülüyordu. Bugün 1’inci fazda kaldık” dedi. Şirketin 2023 yılındaki zararını 67 milyon dolar olarak açıklayan Kayabaşı, “Her yıl 20-30 milyon dolar kayıp yaşıyorduk ama bu rakam tolere edilebiliyordu. Zarar 70 milyon dolara dayanınca anti-damping başvurusu kaçınılmaz oldu” diye konuştu.
2023 yılında Uzakdoğu’dan Türkiye pazarına giren paslanmaz çeliğin 4 kat arttığını dile getiren Haluk Kayabaşı, bunun da piyasadaki fiyat dengesini bozduğunu söyledi.
Kapasite kullanım oranı %35
Şirket olarak ihtiyacın %80’ini karşılayacak kapasiteleri olduğunu belirten Kayabaşı, 2023’te ortalama 134 bin ton üretim yaptıklarını kaydetti. Tesiste kapasite kullanım oranlarının %35’lere düştüğünü söyleyen Kayabaşı, “Çin’den daha ucuza ürün geldiği için bizden talep azaldı, stoklarımız şişti” dedi. Kayabaşı, firma olarak kendilerinin de son 3 yılda hammaddenin %60’ını Çin’den aldıklarını belirterek, “Soruşturma talebimiz Çin’deki tüm firmalara yönelik değil, kalitesiz ürün veren ve fiyat kıranlara dönük” diye konuştu.
Çin, Endonezya ve Tayvan gibi ülkelerin, Türk pazarında dampingli fiyatlarla rekabet ettiğini belirten Kayabaşı, “Bugün AB’li üreticilerin ton başına satış fiyatları fabrika çıkışı 3 bin-3 bin 200 dolar aralığında, Çin ve Endonezyalı üreticilerin satış fiyatları ise bin 850-bin 950 dolar seviyesinde” dedi. Kayabaşı, AB’nin Asya ülkeleri dahi Endonezya ve Çinli üreticilere karşı yüzde 20,2 ile yüzde 52 arasında değişen oranlarda anti-damping önlemi uyguladığını da hatırlattı.
“8 milyar dolarlık yatırımı yapacak babayiğit gerekiyor”
Yüzde 70 pay ile başta en çok mutfak eşyaları, beyaz eşya ve makine imalat sektörlerinde kullanılan paslanmaz çelik sektöründe entegre bir tesis kurmanın zor olduğunu dile getiren Haluk Kayabaşı, “Bunun için önce ferro krom, ferro nikel tesisleri kurulmalı.
Yatırımın maliyeti en az 7-8 milyar dolar. Bunu yapacak babayiğit lazım. Üstelik de 1 milyon ton tüketim garantisi olmalı. Tüm bu engellere karşın böyle bir tesisin hayata geçirilmesi ve yıllık 1 milyon ton kapasiteyle üretime başlanması halinde, Türkiye’nin sıcak ve soğuk dahil yaklaşık 442 bin 586 tonluk tüketimi çıkarıldığında kalan 560 bin tonluk üretimin, mevcut koşullarda ihraç edilmesi mümkün gözükmüyor” dedi.
2023’te 307,2 bin tonluk ithalat
TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelik ithalatı 2023’te 307 bin 219 ton olarak gerçekleşti. Aynı dönemde ihracat 89 bin 268 ton oldu. Posco Assan TST’nin 2023’teki toplam satışı ise 128 bin 935 ton oldu. Türkiye’nin soğuk paslanmaz yassı çelikte toplam iç pazar tüketimi 2023’te 346 bin 886 ton oldu. Aynı dönemde sıcak paslanmaz yassı çelik tüketimi ise 95 bin 700 ton olarak gerçekleşti.
Sonuç olarak, Türkiye’nin paslanmaz çelik toplam tüketimi 2023’te 442 bin 586 ton oldu. Bugün Türkiye’nin soğuk haddelenmiş paslanmaz çelik ithalatında ilk sırada Uzakdoğu pazarı geliyor. 2023 rakamlarına göre toplam 307 bin 219 olan çelik ithalatının 220 bin tonu Uzakdoğu’dan, 81 bin 369 tonu Avrupa Birliği ülkelerinden, 5 bin 850 tonu ise diğer ülkelerden gerçekleşti. Türkiye’nin yıllık soğuk haddelenmiş paslanmaz yassı çelik tüketimi son 10 yılda yaklaşık 350-400 bin ton oldu.
